رضا قطبی کیست؟ | همه چیز درباره رئیس تلویزیون ملی ایران قبل انقلاب که درگذشت

رویداد۲۴ | رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور خبر دادند که رضا قطبی رییس سازمان رادیو تلویزیون ایران که در عمل هم‌موسس و هم آخرین رییس آن پیش از انقلاب ۵۷ بود ، در پاریس در گذشته است. مردی که نامش با مراسم جشن هنر شیراز گره خورده و گفته می شود که پیام «من صدای انقلاب شما را شنیدم» که در روزهای منتهی به انقلاب توسط محمدرضا پهلوی قرائت شد، توسط او نوشته شده است.

رضا قطبی که نام اصلی اش عبدالرضا بود، فرزند محمدعلی قطبی (مهندس ساختمان و مقاطعه کار) و لوئیز صمصام بختیاری و همچنین پسردایی فرح دیبا (همسر محمدرضا پهلوی بود که قطبی و فرح پیش از ازدواج فرح، با هم در فرانسه تحصیل می کردند.
فرح دیبا به دلیل مرگ پدرش سهراب دیبا، از کودکی با خانواده قطبی زندگی می‌کرد

تحصیل در فرانسه ‌‌عضویت در پان ایرانیست

قطبی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه ایتالیایی‌ها و دوره دبیرستان را در مدرسه فرانسوی‌ها گذراند. سپس به کمک بورس خیریه ایزابل تهران به همراه دخترعمه‌اش فرح دیبا جهت ادامه تحصیل رهسپار فرانسه شد و در رشته مهندسی برق در پلی‌تکنیک پاریس مشغول به تحصیل شد.

قطبی از دانشجویان ملی‌گرای عضو حزب پان ایرانیست بود، ولی پس از ازدواج فرح پهلوی با محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۸، تحصیلات خود را به پایان رساند و به ایران بازگشت و به دربار راه پیدا کرد.

راه اندازی تلویزیون ملی ایران

قطبی بهد از بازگشت به ایران و وصلت خانوادگی با دربار، ابتدا در دفتر کوچکی وابسته به وزارت اطلاعات و جهانگردی مشغول به کار شد و طرح های مربوط به تأسیس یک تشکیلات بزرگ تلویزیونی را تهیه می‌کرد، تا اینکه به ریاست تشکیلات جدید «سازمان تلویزیون ملی ایران» منصوب شد و تا سال ۱۳۵۷ این سمت را برعهده داشت.

چهارم آبان سال ۱۳۴۵ و هم‌زمان با سالروز تولد محمدرضا پخش آزمایشی تلویزیون شروع شد و از اول فروردین سال ۱۳۴۶ پخش دائمی آن با روزی سه ساعت برنامه آغاز شد.

در زمان ریاست قطبی بر تلویزیون، شبکه یک برنامه‌های تلویزیون ملی را پخش می‌کرد و شبکه دو در واقع ادامه کار «تلویزیون ایران» بود که در زمان حبیب‌الله ثابت پاسال تاسیس شد.گفته می‌شود پیشنهاد راه‌اندازی تلویزیون در ایران برای اولین بار در سال ۱۳۳۵ مطرح و در همان سال رد شد. اما دو سال بعد مجلس پیشنهاد مشابه حبیب‌الله ثابت معروف به ثابت‌ پاسال، سرمایه‌گذار و بازرگان بانفوذ را برای راه‌اندازی اولین تلویزیون خصوصی ایران پذیرفت.

سرمایه‌گذ‌اری در فیلم‌های سینمایی و ساخت سریال  در دهه ۱۳۵۰ و در دوران قطبی در مرکز توجه قرار گرفت؛ سریال‌هایی مانند سلطان صاحبقران، دلیران تنگستان و دایی جان ناپلئون.

وی همچنین مدیر عامل سازمان هنر شیراز بود که از سال ۱۳۴۶ عهده‌دار برگزاری جشن هنر شیرازبود. گفته می‌شود که قطبی و شجاع‌الدین شفاپیشنهاد دهندگان طرح تغییر تقویم کشور از هجری خورشیدی به شاهنشاهی بودند.

فامیل چپ محمدرضا و گزارش های ساواک درباره قطبی

بسیاری از مورخین دهه‌۵۰ در ایران معتقدند رضا قطبی تمایلات چپ داشته است و گفته می‌شود به همین دلیل ساواک درباره او گزارش های زیادی برای محمدرضا ارسال میکرده است
حتی گفته می‌شود پخش مراسم تشییع جنازه غلامرضا تختی از تلویزیون باعث دلخوری محمدرضا از قطبی و کدورت روابط آن ها برای مدتی بوده است

سپهبد محسن هاشمی نژاد فرمانده گارد شاهنشاهی درباره نحوه فعالیت او در تلویزیون ملی ایران گفته است:
خود من در کانال دو فیلمی را دیدم که به دانشجویان نشان می‌داد به چه ترتیب شما در مقابل پلیس مقاومت کنید. یک فیلم سینمایی که موضوعش این بود. و همان شب من به آقای قطبی تلفن کردم که آقا شما چه منظوری از این کار دارید؟ شما نمی‌بینید الان وضع دانشگاه‌ها به چه صورتی است که هر روز پلیس با دانشجویان درگیر است؟ شما دارید درس می‌دهید به این‌ها؟
 محمدرضا باهری ، وزیر دادگستری و دبیرکل حزب رستاخیز نیز بعد از انقلاب در گفت ‌وگو با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد درباره قطبی گفته است: رضا قطبی معتقد بود که جلوی تظاهرات مخالفان شاه نباید گرفته بشود چون تظاهرات سالمی هست و به سربازان و افسران گل داده شده. او همچنین معتقد به عفو مخالفان بود.

خروج مخفیانه بعد از انقلاب

قطبی شهریور ماه سال ۱۳۵۷ و هم‌زمان با اعتصاب گسترده رادیو تلویزیون و روی کار آمدن دولت جعفر شریف‌امامی از کار برکنار شد و جای خود را به سیروس هدایت به عنوان کفیل ریاست سازمان و بعد از آن ناصرالدین شاه‌حسینی، نویسنده و روزنامه‌نگار داد.
ریاست و مدیریت سازمان در ماه‌های آخر حکومت پهلوی با تورج فرازمند در دولت نظامی ارتشبد غلامرضا ازهاری و بعد از آن مدتی کوتاه با امیرمسعود برزین بود.

گفته می‌شود رضا قطبی عبارت «من صدای انقلاب شما را شنیدم»  را نیز او به همراه سید حسین نصر نوشته بود که شاه را با اصرار و فشار زیاد راضی به خواندن آن کردند. 

او بعد از انقلاب مدتی مخفیانه در تهران زندگی ‌کرد و در نهایت به اروپا گریخت و زندگی اش در فرانسه پایان یافت. برخی مورخین داخل کشور مدعی هستند که بعد از مرگ‌محمدرضا پهلوی قطبی به حلقه نزدیکان فرح دیبا پیوسته است.

شایعات ارتباط خانوادگی قطبی با مربی پرسپولیس

با مطرح شدن نام افشین قطبی به عنوان مربیگری تیم فوتبال پرسپولیس در سال ۱۳۸۶ بسیاری از رسانه‌ها مدعی شدند که او پسر رضا قطبی است. اما افشین قطبی ماه‌ها - پیش از نوروز ۱۳۸۷ -در یک گفتگوی رادیویی این نسبت را تکذیب کرد.